Kazim KARABEKiR

Birinci Dünya Savaþýna kadar askeri faaliyetleri

Daha öncede belirttiðimiz gibi askerlik görevine Manastýr'da baþlayan Kâzým Karabekir, stajýný tamamladýðý bu bölgede Manastýr Mýntýkasý Kurmay Baþkanlýðý'nda görev aldý. Daha sonrada Manastýr Mýntýka Müfettiþliði'ne tayin olan Kâzým Karabekir bu görevi sýrasýnda Rum ve Bulgar çeteleri ile yapýlan çatýþmalarda bulundu ve Bulgar çetesinin imhasýnda gösterdiði baþarýlardan dolayý 19 Aðustos 1907'de Kolaðasý (Kýdemli Yüzbaþý) rütbesine yükseltildi. Kâzým Karabekir bu baþarýsýnýn ardýndan 6 Eylül 1907'de Ýstanbul Harb Okulu Tabiye Öðretmen Yardýmcýlýðý'na atandý. 19 Kasým 1908 tarihinde Edirne'deki II. Ordu'nun III. Piyade Tümeni Kurmay'lýðýnda görev alan Kâzým Karabekir, 31 Mart Vakasý'nýn meydana gelmesi üzerine Harekât Ordusu'na katýlarak Mürettep II. Fýrkanýn Kurmay Baþkaný olarak Ýstanbul'a geldi. 1 Nisan 1910'da Arnavutluk Ayaklanmasý'nýn bastýrýlmasý için düzenlenen Mürettep Kolordu'da I. Þube Müdürü ve 15 Ocak 1911'de X. Edirne Tümeni Kurmay Baþkanlýðý'nda görevlendirildi. Soyadý kullanýmýnýn gerçekleþmediði bu döneme kadar Kâzým Zeyrek olarak anýlan Kâzým Karabekir, 15 Nisan 1911'de Harbiye Bakanlýðý'na verdiði dilekçe ile atalarýnýn ismi olan Karabekir namýný soyadý olarak aldý. Kâzým Karabekir, 9 Nisan 1912'de Bulgar Hududu Edirne Kýsmý Komiserliði'ne atandý ve 27 Nisan 1912'de Binbaþý rütbesine yükseltildi. I. Balkan Savaþý sýrasýnda Edirne/Kale Muharebeleri'nde (18 Ekim 1912 - 26 Mart 1913 ) X. Tümenin Kurmay Baþkanlýðý'ný yapmýþtýr. Bu savaþ sýrasýnda Edirne Kalesi'nin teslim olmasý ile 28.500 kiþi Bulgarlar tarafýndan esir edildi. Kâzým Karabekir'de 22 Nisan 1913'te Bulgar'lara esir düþtü. 21 Ekim 1913'te Bulgaristan ile imzalanan antlaþma sonucu esirlikten kurtulan Kâzým Karabekir; 2 Aralýk 1913'te Balkan Savaþý sýrasýnda, Rus halkýnýn uðradýðý zararýn tespiti için oluþturulan Türk - Bulgar - Rus karma komisyonunda Türk Temsilcisi olarak bulunan Kâzým Karabekir daha sonrada General Liman Von Sanders baþkanlýðýnda, Türk Ordusu'nun ýslahý amacý ile gönderilen Alman Askeri Heyeti Ýstanbul'a gelince, 11 Ocak 1914'te Genel Kurmay Ýstihbarat Þubesi Müdür Yardýmcýlýðý'nda görevlendirildi. 28 Mayýs 1914'te Birinci Dünya Savaþý öncesinde Kâzým Karabekir, uzunca bir dönem Avrupa'ya gönderildi. Bu görev Viyana, Münih, Hamburg, Paris ve Ýsviçre'yi kapsýyor ve buralardaki Askeri Ataþelerin nasýl çalýþtýklarýný yerinde incelemek amacýný taþýyordu.
[deðiþtir]

Birinci Dünya Savaþý Baþlarýnda Kazým Karabekir

Avrupa'nýn genel bir savaþa sürüklendiði bu dönemde Kâzým Karabekir görevli olarak Paris'te bulunmaktaydý. Fakat bu durumu fark eden Kâzým Karabekir, 14 Temmuz 1914'te Ýstanbul'a geri dönerek; 3 Aðustos 1914'te Genel Kurmay II. (Ýstihbarat) Þube Müdürü olarak görevlendirildi. Karabekir'in savaþ konusundaki düþünceleri;

* "Ýstanbul ve Çanakkale boðazlarýný kuvvetlendirmek,
* Boðazlardaki kuvvetleri desteklemek,
* Savaþa girmekten mümkün olduðunca kaçýnmaktý."

Kâzým Karabekir, Genel Kurmay'daki görevini devam ettirirken, Konya'ya bir soruþturma sebebiyle gönderilmiþti. 29 Kasým 1914'te "Üç Yýl Hazerî Kýdem Zammý" alarak; 9 Aralýk 1914'te Yarbay rütbesine yükseltildi. Yarbay Kâzým Karabekir, 6 Ocak 1915'te Mürettep I. Kuvve-i Seferiye K.'ý olarak Ýran Harekatýna gönderildi. Karabekir, Halep'e geldiðinde, III. Ordu'nun Sarýkamýþ'da büyük bir felakete uðramýþ olduðunu, komutasýna verilen kuvvetlerin Doðu Cephesi'ne kendisinde Süleyman Askeri Bey'in yerine Irak Havalisi Kuvvetleri K.' lýðýna ve Basra Valiliðine atandýðýný öðrendi. Böylece Süleyman Askeri Bey'in yerine geçmek üzere Ýstanbul'a geldi.
[deðiþtir]

Çanakkale Cephesi'nde

Karabekir Paþa, 6 Mart 1915 tarihinde Ýstanbul'a gelince V. Kolordu'ya baðlý Ýstanbul - Kartal'da bulunan XIV. Tümen K.' lýðýna atanmýþtýr. Bu görevde bulunduðu esnada Kâzým Karabekir, Maramara Denizi ve Karadeniz kýyýlarýnýn tahkimatý ile uðraþmýþtýr. Ancak XIV. Tümen'in Çanakkale'ye - Gelibolu'ya - gönderilmesi ile bu bölgede Seddülbâhir ve Kereviz Deresi'ndeki (12-13 Temmuz 1915) savaþlarda bulunmuþtur. Kâzým Karabekir'in Kereviz Dere'de bulunduðu sýralarda Fransýzlar, Haziran'dan itibaren Zýðýn Dere ve Kereviz Dere bölgelerinde taarruzlar yapmakta idi. Fransýzlarýn amacý; Türk Ordusu'nun dikkatini güney bölgesine çekmekti. Böylece Aðustos ayýnda Anafartalara yapýlacak olan çýkarmanýn baþarýsýný garanti altýna almak istiyorlardý. Fransýzlarýn planý amacýna ulaþtý ve Türk Kuvvetleri'nin çoðu güney bölgesine kaydýrýldý. Bu amacýn gerçekleþmesi için Ýngilizler I. Tüm. ile Türk kanadýna, Kereviz Dere bölgesine, 12 Temmuz sabahý saat 07:00'de taarruza baþladýlar. Türk Tüm.'leri batýdan itibaren XI., I., VII. ve IV. Tüm.'ler cephede, VI. Tüm. geride bekletilmekte idi. VII. Tüm. cephesine taarruz eden Ýngiliz Tüm.'nin her iki günündeki taarruzlarý da baþarýsýzlýkla sonuçlandý. IV. Tümen cephesine taarruz eden Fransýzlarýn taarruzlarý ise beklemedeki VI. Tüm.'inde bölgede kullanýlmasý üzerine geliþme gösteremedi. Birkaç metrelik ileri geri hareketler þeklinde geliþen muharebede oldukça fazla kan döküldü ve Türk kaybý 9700 kiþiye ulaþtý. Karabekir, Kereviz Dere Muharebeleri sýrasýnda V. Kolordu Komutanlýðýna baðlý - yarbay rütbesiyle - XIV. Tümen Komutaný olarak bulunmaktaydý. Bu görevi sýrasýnda 6 -13 Aðustos 1915 Muharebelerinde de görev almýþtýr. Bu muharebeler sýrasýnda düþman Arýburnu ve Anafartalar bölgesine, çýkarma ile takviye ederek yapacaðý taarruza karþýlýk güney cephesinden Türk Kuvveti kaydýrýlmasýn diye 6 - 7 Aðustos günleri bu cephenin merkezine Kirte istikametine taarruzlar düzenlediler. Ancak her iki taarruzda zayiat verilerek püskürtüldü. Sonraki küçük çaptaki taarruzlarda sonuçsuz kaldý. Bundan sonrada bu cephede düþmanýn tahliyesine kadar mevzii muharebeleri devam etti. böylece düþman, çýkarmanýn ilk günü almayý plânladýðý Alçýtepe'yi ele geçiremedi. Her yönden sayýca üstün olmasýna karþýn Türk direniþi karþýsýnda sadece 5. Km. ilerleyebildi. Bu muharebeler sýrasýnda düþmana karþý 3,5 ay baþarýyla savaþan Karabekir, askerî kiþiliði açýsýndan takdir toplayarak Muharabe Gümüþ Liyakat Madalyasý ile ödüllendirildi. Ayrýca Almanya'dan da Ýkinci Rütbeden Kron Dö Braþ Kýlýçlý Niþaný aldý. Kâzým Karabekir Paþa, Eylül 1915 - 9 Ocak 1916 Mevzi Muharebeleri'nde Güney Grubu Komutanlýðýna baðlý II. Bölge Komutanlýðý'nda XIV. Tümen Komutaný olarak görevlendirildi. Muharebeler devam ettiði sýrada XIV. Tümen 11 Ocak 1916'da bölgeden ayrýldý.
[deðiþtir]

1915 Sonrasý Askeri ve Siyasi Faaliyetleri

Çanakkale Cephesindeki taarruz savaþlarýnýn, siper muharebelerine dönüþmesi ile birlikte Karabekir Paþa, Gelibolu'dan alýnarak 26 Ekim 1915'te Ýstanbul'daki I. Ordu Kurmay Baþkanlýðý'na atandý. Daha sonrada VI. Ordu Kurmay Baþkaný olarak Irak Cephesine gönderildi. Bu arada Kâzým Karabekir Paþa, Gelibolu'daki baþarýlarýndan dolayý "Üç Yýl Savaþ Zammý" alarak 14 Aralýk 1915'te Miralay ( Albay ) rütbesine yükseltildi. Miralay Kâzým Karabekir, Almanya'dan ikinci kez "Alman Demir Salib Niþaný" alarak; 24 Nisan 1916'da Kut'ül Amara'yý kuþatmakta olan XVIII. Kolordu K. olarak görevlendirildi. Bu cephedeki baþarýlarýndan dolayý Kâzým Karabekir'e 8 Þubat 1912'de yeniden "Altýn Muharebe Liyakat Madalyasý" ve "Ýki Yýllýk Kýdem Zammý" verildi. Kâzým Karabekir, Cafer Tayyar ile o yýllarda yapýlabilen karþýlýklý yer deðiþtirme - becayiþ - usulü ile Kafkas Cephesindeki II. Kor. K. olarak atandý. Bu Kolordu; Van Gölü'nün güney mýntýkasý, Bitlis, Muþ, Murat Çayý ve Palu Doðusu'na kadar olan geniþ bir araziyi müdafaa etmekle yükümlüydü. Bu dönemde Osmanlý Devleti, toplam dört kolordusu olan iki ordusunu Van gölü ile Karadeniz arasýnda bulundurmaktaydý. Bu ordularýn en aþaðý tarafta olaný Kâzým Karabekir'in komutaný olduðu II. Kolordu idi. Bu kolorduda on aya yakýn bir süre görev yapan Kâzým Karabekir bölgedeki baþarýlarýnda dolayý 23 Eylül 1917 padiþah iradesi ile yeniden "Kýlýçlý Ýkinci Mecidi Niþaný" aldý. 31 Ekim 1920'de Ferik ( Korgeneral ) rütbesini aldý. 3 Aralýk 1921'de TBMM Murahhasý sýfatýyla Gümrü Antlaþmasý'ný imzaladýktan sonra; 18 Ekim 1921'de biten Kars Konferansý'na Türkiye Baþ Murrahasý olarak katýldý. Ayrýca bu konferansa baþkanlýk yaparak; 13 Ekim 1921'de Kars Antlaþmasýný imzaladý. 15 Ekim 1922'de Ankara'ya gelen Kâzým Karabekir, Edirne Milletvekili sýfatý ile meclis çalýþmalarýna devam etti. 17 Þubat 1923'de - Türkiye'de ilk defa - toplanan Ýzmir Ýktisat Kongresine baþkanlýk yaptý ve 29 Haziran 1923'de TBMM'nin Ýkinci Devresi'nde Ýstanbul Milletvekili seçildiði dönemde; Doðu Cephesi komutanlýðý görevini de fiili olarak devam ettirmekte idi. 21 Kasým 1923'de "Milli Mücadelemizde Siyasi ve Savaþ Yararlýlýðý" görülenlere verilen yeþil ve kýrmýzý þeritli Ýstiklal Madalyasý ile ödüllendirildi. Kâzým Karabekir, 21 Ekim 1923'de son askeri görevi olan I. Ordu Müfettiþliðine atandý. 26 Ekim 1924'de bu görevinden istifa ederek sadece siyasi alanda faaliyet gösterdi.

Kâzým Karabekir, 17 Kasým 1924'de TPCF (Terakki Perver Cumhuriyet Fýrkasý) kurucularý arasýnda yer alarak; bir süre sonrada bu partinin baþkaný oldu. Ýsmet (Ýnönü) Bey Hükümeti'nin Takrir-i Sukün Kanunu çýkarmasýndan sonra Doðuda Þeyh Sait Ýsyaný çýkmýþ ve bu isyanda TPCF'nin de rolü olduðu iddia edilmiþti. Böylece 5 Haziran 1925'de Bakanlar Kurulu kararý ile TPCF kapatýldý. Ayrýca Kâzým Karabekir, bu dönemde Mustafa Kemal'e düzenlenen (Ýzmir'de) suikast ile ilgili olarak Ýstiklal Mahkemesi'nde yargýlanýp, beraat eti. Kâzým Karabekir TBMM'nin ikinci Dönemi sona erince milletvekilliðine son verilmiþ ve ordu açýðýnda iken 5 Aralýk 1927'de emekli olmuþtur. Bu dönemden sonra uzun bir süre politikadan uzaklaþarak inzivaya çekilen Karabekir Paþa, yönetimle olan anlaþmazlýðý yüzünden sýkýyönetim altýnda tutulmasý istenen 84 kiþilik listenin baþýnda yer aldý. Belki de en sýkýntýlý yýllarýný bu dönemde geçiren Kâzým Karabekir, sýkýntýlý günlerin ardýndan 1939'da Ýstanbul Milletvekilliði'ne seçildi. 1943 - 1946 yýllarýnda milletvekili olarak yerini korudu ve 5 Aðustos 1946'da yapýlan BMM baþkanlýk seçimlerimde Meclis Baþkaný seçildi. Kâzým Karabekir, 26 Ocak 1948 yýlýnda - 66 yaþýnda iken - geçirdiði bir kalp krizi sonucu, Ankara'da vefat etti.

Kâzým Karabekir Paþa, askerlik yaþamý boyunca önemli baþarýlar kazanmýþ bir Türk Komutaný ve siyasi bir kiþiliktir. Bulgarca, Fransýzca, Almanca ve Rusça bilen Kâzým Karabekir'in Sýrp-Bulgar Seferi, Osmanlý Ordusunun Taarruz Fikri, Ermeni Mezalimi, Erkân-ý Harbiye Vezaifinden Ýstihbarat, Ýstiklâl Harbimizin Esaslarý, Cihan Harbine Neden Girdik? Nasýl Girdik? Nasýl Ýdare Ettik?, Ýttihat ve Terakki Cemiyeti, Paþalarýn Kavgasý, Paþalarýn Hesaplaþmasý, Ermeni Meselesi, Sarýkamýþ-Kars ve Ötesi, Ýstiklal Harbimiz I-II gibi yayýnlanmýþ eserleri vardýr.