MGK (2. Bölüm)

Bilgi ve belgeler

MGK-1

MGK internette site açti
MGK Genel Sekreterligi'nin internet sitesinde, diger ülkelerdeki MGK' larin Basbakan'a bagli oldugu ve Kurul'da askeri kanattan sadece genelkurmay baskaninin bulundugu belirtildi.
Milli Güvenlik Kurulu Genel Sekreterligi tarafindan hazirlanan "www.mgk.gov.tr" internet sitesi hizmete girdi. Sayfada MGK hakkinda bilinenler yaninda bilinmeyen ilginç bölümler de yer aliyor. Sayfanin sunus bölümünde, birçok ülkede MGK benzeri kuruluslarin bulundugu kaydediliyor. Kanada, Fransa, Italya, Bulgaristan, Polonya, Romanya, Iran Islam Cumhuriyeti, Güney Kore, Hindistan, Cezayir, Makedonya ve Suriye, ABD, Almanya, Rusya Federasyonu, Yunanistan, Belçika ve Japonya'dan örnekler verilen sayfada, MGK 'larin, bu ülkelerden Baskanlik sistemiyle yönetilenlerde Baskan, digerlerinde ise Basbakanlik'a bagli oldugu vurgulaniyor. Bu ülkelerdeki MGK'larin üyelerinin de, "devlet baskani/basbakan, savunma, içisleri, disisleri, maliye bakanlari ile genelkurmay baskani ve istihbarat servisi baskanlarindan olustugu" belirtiliyor. Türkiye'de kuvvet komutanlari da MGK üyesiyken, diger ülkelerdeki kuvvet komutanlari sadece "bilgi almak gerektiginde" MGK toplantilarina davet ediliyor. Yunanistan da ise MGK, Milli Savunma Bakanligi'nin bir alt ünitesidir.
Milli Güvenlik Siyaset Belgesi Milli güvenlik, "Devletin anayasal düzeninin, milli varliginin ve bütünlügünün milletlerarasi alanda siyasi, sosyal, kültürel ve ekonomik dahil bütün menfaatlerinin ve ahdi hukukunun her türlü iç ve dis tehdide karsi korunmasi ve kollanmasidir" diye tanimlanirken,
Milli Güvenlik Siyaseti'nin MGK'nin tavsiyesi dikkate alinarak Bakanlar Kurulu tarafindan tespit edildigi belirtiliyor.
Milli Güvenlik Siyaseti Belgesi (MGSB) söyle açiklaniyor: "Türkiye Cumhuriyeti'nin milli menfaatlerinin ve milli hedeflerinin tespitini, bu milli hedeflere ulasilmasi için takip edilecek iç, dis ve savunma siyasetlerine iliskin esaslari kapsar. MGK Genel Sekreterligi tarafindan ilgili bakanliklar, kurum ve kuruluslar ile koordineli olarak hazirlanir ve MGK'ya sunulur. MGK tarafindan kabul edildigi takdirde onay için Bakanlar Kuruluna gönderilir. Bakanlar Kurulu onayladigi takdirde yürürlüge girer.
MGSB'nin uygulanmasindan Bakanlar Kurulu sorumludur." 'Özel' MGSB Internet sitesinde, Özel Milli Güvenlik Siyaset Belgeleri'nin bulundugu bunun da, "Devletin milli güvenlik siyasetinin gerektirdigi veya öngördügü iç ve dis güvenlik konularinda ayrintili ve özel hareket tarzlarini belirleyen esaslardan" olustugu bildiriliyor.
HAMDI ATES
MGK üyeleri itiraz edebilirler
Bakanlarin gündeme girmesini istedikleri konular, basbakanin da görüsünü alarak Milli Güvenlik Kurulu Genel Sekreteri vasitasiyla cumhurbaskanina iletilir. Kurulda üyelerin fikirlerini serbestçe açiklamasina veya alinacak kararlara itiraz etmesine hiçbir engel bulunmamaktadir. MGK kararlari Bakanlar Kurulu'na bildirilir. Bakanlar Kurulu onaylarsa Bakanlar Kurulu karari haline getirir. Yasa çikarma ihtiyaci duyulmasi halinde, Bakanlar Kurulu bir yasa teklifi ile TBMM'ne sevk eder. Teklifin yasalasmasi, Yüce Meclis'in takdirine baglidir. Diger ülkelerde de, MGK toplantilarinda alinan kararlar, Türkiye'de oldugu gibi hükümetlere tavsiye/teklif mahiyetindedir.
***********************
Madde 19 – Bakanliklar, kamu kurum ve kuruluslari ile özel hukuk tüzelkisilikleri Milli Güvenlik Kurulu Genel Sekreterligi gerekli olan açik ve her derecede gizli bilgi ve belgeleri sürekli veya istenildiginde vermek zorundadir. Genel Sekreterlik bütçesi

Madde 20 - Milli Güvenlik Kurulu Genel Sekreterligi Genel Bütçeye dahildir. Gizli hizmet giderleri için bütçeye ayrica ödenek konulur. Genel Sekreter bu ödenegin sarfindan Basbakana karsi sorumludur.

Yönetmelik

Madde 21 - Bu Kanunun uygulanmasina iliskin esas ve usuller ile kanunda belirtilen konular Milli Güvenlik Kurulu Genel Sekreterlik tarafindan hazirlanarak Milli Güvenlik Kurulunda görüsülen ve Bakanlar Kurulu tarafindan kabul edilen . “GIZLI" gizlilik dereceli bir yönetmelikte düzenlenir. Bu yönetmelik Kanunun yayimi tarihinden itibaren üç ay içerisinde hazirlanarak yürürlüge konur.

Kaldirilan Hükümler

Madde 22 - 11 Aralik 1962 tarihli ve 129 sayili Milli Güvenlik Kurulu Kanunu yürürlükten kaldirilmistir.

GEÇICI MADDE
1 - Yürürlükten kaldirilan 129 sayili Kanuna göre görev yapan Milli Güvenlik Kurulu tarafindan verilen ve uygulamalari devam eden kararlarla, Milli Güvenlik Konseyi tarafindan kabul edilen Milli Siyaset kararlarinin uygulanmasina, bu Kanuna göre yeniden düzenlenen Milli Güvenlik Kurulunun alacagi degisiklik veya kaldirma kararlari yürürlüge girdigi tarihe kadar devam edilir.
GEÇICI MADDE
2 - 21 inci maddeye göre çikarilacak yönetmelik yürürlüge girinceye kadar, 129 sayili Milli Güvenlik Kurulu Kanunu uyarinca çikarilmis yönetmeligin bu kanuna aykiri olmayan hükümlerinin uygulanmasina devam olunur.
GEÇICI MADDE
3 - Milli Güvenlik Kurulu Genel Sekreterliginin mevcut teskilati ve personel kadrolari bu kanun hükümlerine göre yeniden düzenlenir. Halen Genel Sekreterlikte görevli olan bakanlik, kurum ve kuruluslar personeli ile sözlesmeli çalisanlar dahil bütün personel, yeni kadro ve statüleri ile Genel Sekreter tarafindan teskilatta görevlendirilebilir veya 14 üncü maddeye uygun olarak diger kamu kurum ve kuruluslarina atanabilir.

Yürürlük
Madde 23 - Bu Kanun yayimi tarihinde yürürlüge girer.

Yürütme
Madde 24 - Bu Kanunu Bakanlar Kurulu yürütür.

MERAK EDILENLER

1. Milli Güvenlik Ne demektir?
9 KASIM 1983 tarih ve 2945 sayili Milli Güvenlik Kurulu ve Milli Güvenlik kurulu Genel Sekreterligi Kanununda söyle tanimlanmistir:Milli Güvenlik; Devletin anayasal düzeninin, milli varliginin ve bütünlügünün milletlerarasi alanda siyasi, sosyal, kültürel ve ekonomik dahil bütün menfaatlerinin ve ahdi hukukunun her türlü iç ve dis tehdide karsi korunmasi ve kollanmasidir.

2. Milli Güvenlik Siyaseti Nedir ?
Milli Güvenligin saglanmasi ve milli hedeflere ulasilmasi amaci ile Milli Güvenlik Kurulu'nun tavsiyeleri de dikkate alinarak; Bakanlar Kurulu tarafindan tespit edilen iç, dis ve savunma hareket tarzlarina ait esaslari kapsayan siyasettir.

3. Milli Güvenlik Siyaseti Belgesi Nedir ?
Milli Güvenlik Siyaseti Belgesi; Türkiye Cumhuriyeti'nin milli menfaatlerinin ve milli hedeflerinin tespitini, bu milli hedeflere ulasilmasi için takip edilecek iç, dis ve savunma siyasetlerine iliskin esaslari kapsar. Milli Güvenlik Kurulu Genel Sekreterligi tarafindan ilgili bakanliklar, kurum ve kuruluslar ile koordineli olarak hazirlanir ve Milli Güvenlik Kuruluna sunulur. Milli Güvenlik Siyaseti Belgesi, taslak halinde Milli Güvenlik Kuruluna takdim edilir. Milli Güvenlik Kurulu tarafindan kabul edildigi takdirde belge, onay için Bakanlar Kuruluna gönderilir. Bakanlar Kurulu onayladigi takdirde taslak belge "Milli Güvenlik Siyaseti Belgesi" ismini alir ve yürürlüge girer.
Milli Güvenlik Siyaseti Belgesinin uygulanmasindan Bakanlar Kurulu sorumludur.
Özel Milli Siyaset; Devletin milli güvenlik siyasetinin gerektirdigi veya öngördügü iç ve dis güvenlik konularinda ayrintili ve özel hareket tarzlarini belirleyen esaslari kapsayan siyasettir. Özel milli siyaseti içeren Özel Milli Siyaset Belgeleri, Milli Güvenlik Kurulu Genelsekreterligi tarafindan Milli Güvenlik Siyaseti Belgesi'ne iliskin usul ve esaslar çerçevesinde hazirlanir ve Bakanlar Kurulu tarafindan onaylanir.

4. Milli güvenligin taniminda sözü edilen "Anayasal düzen" ne anlama gelmektedir?
Anayasal düzen; Anayasa'nin temel ilke, esas ve hükümlerine göre kurulmus olan düzendir.
1982 Anayasasina göre;
I. Devletin Sekli:
Madde 1: Türkiye Devleti bir Cumhuriyettir.
II. Cumhuriyetin Nitelikleri
Madde-2 , insan haklarina saygili, Atatürk Milliyetçiligine bagli, baslangiçta belirtilen temel ilkelere dayanan, demokratik, laik ve sosyal bir hukuk devletidir.
III. Devletin bütünlügü,
resmi dili, bayragi, milli marsi ve baskenti
Madde 3:Türkiye Devleti, ülkesi ve milletiyle bölünmez bir bütündür. Dili Türkçedir.Bayragi, sekli kanununda belirtilen, beyaz ay yildizli al bayraktir. Milli marsi "Istiklal Marsi"dir. Baskenti Ankara'dir.
IV. Degistirilemeyecek Hükümler
Madde 4:
Anayasa'nin 1 inci maddesindeki Devletin seklinin Cumhuriyet oldugu hakkindaki hüküm ile,
2 nci maddesindeki Cumhuriyetin nitelikleri ve
3 üncü maddesi hükümleri degistirilemez ve degistirilmesi teklif edilemez.
V.Devletin Temel Amaç ve Görevleri
Madde 5: Devletin temel amaç ve görevleri, Türk Milletinin bagimsizliginin ve bütünlügünü, ülkenin bölünmezligini, Cumhuriyeti ve demokrasiyi korumak, kisilerin ve toplumun refah, huzur ve mutlulugunu saglamak; kisinin temel hak ve hürriyetlerini, sosyal hukuk devleti ve adalet ilkeleriyle bagdasmayacak surette sinirlayan siyasal, ekonomik ve sosyal engelleri kaldirmaya, insanin maddi ve manevi varliginin gelismesi için gerekli sartlari hazirlamaya çalismaktir.
VI. Egemenlik
Madde 6: Egemenlik, kayitsiz sartsiz Milletindir.Türk Milleti, egemenligini, Anayasa'nin koydugu esaslara göre, yetkili organlari eliyle kullanir.Egemenligin kullanilmasi hiç bir surette hiç bir kisiye, zümreye veya sinifa birakilamaz. Hiç bir kimse veya organ kaynagini Anayasadan almayan bir Devlet yetkisi kullanamaz.
VII. Yasama Yetkisi
Madde 7: Yasama yetkisi Türk Milleti adina Türkiye Büyük Millet Meclisinindir.Bu yetki devredilemez.
VIII.Yürütme yetkisi ve görevi
Madde 8:Yürütme yetkisi ve görevi, Cumhurbaskani ve Bakanlar kurulu tarafindan, Anayasaya ve kanunlara uygun olarak kullanilir ve yerine getirilir.
IX. Yargi yetkisi
Madde 9:Yargi yetkisi, Türk Milleti adina bagimsiz mahkemelerce kullanilir.
Milli varlik ne demektir?
Milli Varlik kavrami, "Devletin kendi hayatiyetini", kara, deniz ve hava sinirlari ile bunlara bitisik ve devletler hukuku esaslarina göre devletin hüküm ve tasarrufuna giren ekonomik ve stratejik alanlari da içine alan hükümranlik alanini (vatani), bunlarin sahip bulundugu her türlü kaynak ve zenginlik gibi ekonomik kiymetleri, bu sahalarda yasayan tarih gibi maddi ve manevi degerleri, ekonomik, sosyal, kültürel, bilimsel, teknolojik, askeri ve diger sistem ve birikimlerin tümünü kapsamaktadir.
Milli Bütünlük nedir ve nasil saglanir?
Milli Bütünlük; toprak bütünlügü ile birlikte esas olarak; milli suur, milli birlik ve beraberlik ruhunu, milli ahlak ve fazilet degerleri gibi manevi degerleri de kapsamaktadir.Türkiye Cumhuriyeti Devleti, üniter bir devlettir. Ülkesi ve milletiyle bölünmez bir bütündür. Bu bölünmezlik tartisilamaz. Üniter devletimizin esasini "Tek millet, tek vatan, tek devlet, tek dil ve tek bayrak" teskil etmektedir. Milli bütünlügün saglanmasi ve korunmasi, bu degerlerin milleti teskil eden bütün fertler tarafindan benimsenmesi ve ortak tavirlar sekline getirilmesiyle mümkündür.
Ahdi hukuk ne demektir?
Devletler Genel Hukuku'na göre; bir devletin var olmasi, bagimsizligi, egemenlik hakki, sinirlari hakkinda bir veya birden fazla devletle birlikte yaptigi ve karsilikli beyan ve kabulleri ihtiva eden anlasma veya anlasmalarla gerçeklesen hukuktur.
Lozan ve Montrö Anlasmalari, Türkiye Cumhuriyeti'nin bagimsizlik ve hükümranligini belirleyen ahdi hukukuna örnek olarak verilebilir.
Türkiye Cumhuriyeti'nin Milli Güvenliginin saglanmasindan kim sorumludur?
T.C. 1982 Anayasasi'nin 117 nci maddesine göre; Milli güvenligin saglanmasindan ve Silahli Kuvvetlerin yurt savunmasina hazirlanmasindan, TBMM'ne karsi, Bakanlar Kurulu sorumludur.
Milli Güvenlik Kurulu'nun yasal dayanaklari nelerdir?
Milli Güvenlik Kurulu'nun yasal dayanagi, 1982 Anayasasi'nin 118 nci maddesi ve bu maddeye istinaden TBMM'ce çikarilan 2945 sayili Milli Güvenlik Kurulu ve Milli Güvenlik Kurul Genel Sekreterligi Kanunudur.
Türkiye'de ve diger ülkelerdeki Milli Güvenlik Kuruluslarinin teskilat yapisini, görev ve fonksiyonlarini etkileyen faktörler nelerdir?
Devletlerin; .cografyasi, jeopolitik konumu, sosyal yapisi, anayasal düzeni, refah düzeyi ve tehdit algilamalari Milli Güvenlik Kuruluslarinin teskilat yapisini, görev ve fonksiyonlarini etkileyen faktörler olarak degerlendirilmektedir.
Milli Güvenlik Kurulu'nun baskan ve üyeleri kimlerdir?
1982 Anayasasi'nin 118 nci maddesi ve 2945 Sayili Kanunun 3 ncü maddesine göre, ( 15.1.2003 tarih ve 4789 Sayili kanunla degisik)
Milli Güvenlik Kurulu'nun; Baskani- Cumhurbaskani
Üyeleri-
Basbakan,
Genelkurmay Baskani
Basbakan Yardimcilari,
Adalet Bakani,
Milli Savunma Bakani,
Içisleri Bakani,
Disisleri Bakani,
Kara Kuvvetleri Komutani-
Deniz Kuvvetleri Komutani-
Hava Kuvvetleri Komutani-
Jandarma Genel Komutani'dir.
MGK Genel Sekreteri'de Kurul'un toplantilarina katilmakta, fakat oylamaya katilmamaktadir.
Milli Güvenlik Kurulu Toplantilarina üyeler disinda katilim mümkün müdür?
Gündemin özelligine göre, kurul toplantilarina üyeler disindaki ilgili bakan ve yetkililer de katilmaktadir. Milli Güvenlik Kurulu toplantilari ne zaman yapilir?
Milli Güvenlik Kurulu, 2945 Sayili Kanunun 5 nci maddesine göre; ayda bir defa olagan toplanmaktadir. Ayrica Cumhurbaskaninin gerekli gördügü ve Basbakan veya Genelkurmay Baskaninin önerilerini uygun buldugu hallerde olaganüstü de toplanabilir.
Ttoplantilarin gündemi nasil belirlenir?
Yine 2945 Sayili Kanunun 6 nci maddesine göre kurulun gündemi, Cumhurbaskani tarafindan belirlenir. Gündemin hazirlanmasinda, Basbakan ve Genelkurmay Baskaninin önerileri dikkate alinir.
Kurul üyesi bakanlar ile diger bakanlarin gündeme girmesini istedikleri konular, Basbakanin da görüsünü alarak Milli Güvenlik Kurulu Genel Sekreteri vasitasiyla Cumhurbaskanina iletilir.
Milli Güvenlik Kurulunda kararlar nasil alinir?
2945 Sayili Kanunun 7 nci maddesine göre Kurul, kararlari çogunlukla alir.
Esitlik halinde Kurul Baskaninin bulundugu taraf çogunlugu saglamis sayilir.Kurulda üyelerin fikirlerini serbestçe açiklamasina veya alinacak kararlara itiraz etmesine hiçbir engel bulunmamaktadir.
Milli Güvenlik Kurulunun aldigi kararlar nasil uygulanir?
Milli Güvenlik Kurulu kararlari Bakanlar Kurulu'na bildirilir. Bakanlar Kurulu onayladigi takdirde, Bakanlar Kurulu Karari haline getirir. Alinan karar dogrultusunda yasa çikarma ihtiyaci duyulmasi halinde, Bakanlar Kurulu bir yasa teklifi ile TBMM'ne sevk eder. Teklifin yasalasmasi, Yüce Meclis'in takdirine baglidir.
Kurul'un kararlarinin uygulanmasi zorunlu mudur?

Risk Nedir ?
Bir ülkenin milli menfaatlerinin veya milli stratejilerinin maruz kaldigi degerlendirilen tehlikelerdir. Devletin güvenligine ve istikrarina karsi yaratilabilecek bu riskler, muhatabi olan ülkeler içinde veya çevresinde olabilecegi gibi disinda/ uzaginda da olusabilir.
Kurulusundan bu yana Milli Güvenlik Kurulu Genel Sekreterlerinin kimlikleri hakkinda bilgiler nelerdir?


*****************

MGK’nin AB’yle uyumu Sahin Alpay

Geçen yazimin sonunda

“Türkiye’de askerin, baska hiçbir demokraside görülmeyen siyasi özerkligi asilabilir, asker üzerinde sivil denetim kurulabilir mi? Nasil?”

diye sormustum. Hemen sunu belirtmek gerekiyor: AB’ye tam üye olacagi güne kadar Türkiye’de liberal demokrasinin yerlesmis olacagini, rejim üzerindeki asker vesayetinin son bulacagini, ordu üzerinde sivil denetimin kurulacagini umabiliriz. Ancak, bu hedefin AB Konseyi’nin Türkiye ile üyelik müzakerelerine “gecikilmeksizin baslanmasi”na karar verecegi Aralik 2004’e kadar tam olarak basarilabilecegini iddia etmek, kuskusuz, gerçekçi olmaz. Türkiye’de ordunun siyasi özerkliginin, yani (Prof. Ümit Cizre’nin tanimiyla) “seçimle isbasina gelen hükümetlerin otoritesinin üzerine çikma yetenegi”nin çesitli dayanaklari ve yönleri oldukça iyi incelenmis bir konu. Prof. Cizre’nin Muktedirlerin Siyaseti adli kitabinda yer alan “Türk Ordusunun Siyasi Özerkligi” baslikli makalesi (Iletisim Yayinlari, 1999) ile Prof. Ergun Özbudun’un Çagdas Türk Politikasi adli kitabinin “Türk Siyasetinde Asker” baslikli bölümü (Dogan Kitap, 2003) bu konuda herkesin okumasi gereken incelemeler. Bunlar ve benzeri çalismalarin ortaya koydugu üzere, Türkiye’de ordunun siyasi özerkliginin dayanaklarinin yalnizca MGK’nin (ve TSK’nin) askeri müdahalelerle genisleyen, anayasa ve yasalara dayali yetkilerinden ibaret degil. Sivil politikacilarin ordu üzerinde denetim kurabilecek bir sayginliga sahip olmayislarinin, siyasetçiler arasinda orduyu birbirlerine karsi oynama egiliminin, toplumunun silahli kuvvetlere duydugu saygi ve güvenin, subaylarin genel olarak siyasete ve sivil politikacilara duyduklari güvensizligin ve öteki tarihsel – kültürel etkenlerin rolü ihmal edilemez. Dolayisiyla, eger AB Aralik 2004’e kadar ordu üzerinde AB normlarinda sivil denetim tesisini bekleyecek olursa, Ankara’nin üyelik müzakerelerine baslamaya hazir olduguna dair karar hayli gecikebilir. Öte yandan AB, Helsinki Zirvesi’nde aldigi “Türkiye’nin kaderinin AB üyeligi” olduguna dair karara sadik kalmak ve bugüne kadar yaptigi gibi demokratik reformlara destek vermek istiyorsa, silahli kuvvetlerin reform sürecine desteginin devam etmesinin önemi ihmal edemez. AB’nin gerek Türkiye’de sivillesme ve demokratiklesmeye, gerekse komsusu Yunanistan ile arasindaki sorunlarin hallolmasina verebilecegi en büyük destek, Türkiye’nin AB üyeligi yoluna geri dönülmez bir biçimde girmesi, yani üyelik müzakerelerine baslamasi. Ancak yukarida söylenenler elbette ki, Yenilestirilmis Katilim Ortakligi Belgesi’nin diliyle “Ordunun sivil denetiminin AB ülkelerindeki uygulamalarla uyumlastirilmasi amaciyla MGK’nin isleyisinin yeniden düzenlenmesi” sorumlulugunun Türk hükümetinde ve parlamentosunda oldugu gerçegini ortadan kaldirmiyor. Bu baglamda Aralik 2004’e kadar gerçeklestirebilecek adimlar var. Bunlarin basta gelenlerini söyle siralayabiliriz: Gerekli mevzuat degisikligi yapilarak MGK Genel Sekreterligi’ne bir sivil atanabilir. (MIT müstesari sivil olabildigine göre, MGK genel sekreteri de sivil olabilir.) MGK Genel Sekreteri’nin yetkileri, Anayasa’nin yenilenen 118. maddesiyle teyid edildigi üzere, bir danisma organi olan MGK ile uyumlu hale getirilebilir. Bütün kamu kuruluslari ve de özel kuruluslarin “gerekli olan açik ve her derecede gizli bilgi ve belgeleri sürekli veya istenildiginde” MGK Genel Sekreterligi’ne verme zorunlulugunun Anayasa’nin 22. maddesinin güven altina aldigi haberlesme özgürlügüyle bagdasmadigi açiktir. Askeri mahkemelerin sivilleri yargilama yetkileri kaldirilabilir. YAS’in kararlari yargi denetimine alinabilir. Demokratik bir rejimin en temel icaplarindan biri olarak askeri harcamalar Sayistay denetimine tabi kilinabilir. Bu reformlarin Türkiye’nin Aralik 2004’te AB ile üyelik müzakerelerine baslama firsatini kaçirmamasinin, çagdas uygarlik trenini yakalamasinin icaplari oldugunu ne siviller, ne de askerler göz ardi edebilir.

Haber girisi: 05.06.2003 08:13:57